Nieuwsbrief Recreatie & Ruimte - Nummer 30, april 2014

In deze nieuwsbrief vindt u de volgende onderwerpen:

Op 27 en 28 maart jongstleden trok STIRR met een bus geïnteresseerden langs vijf icoonprojecten uit de Green Deal Natuur & Recreatie. De Green Deal Natuur & Recreatie stimuleert recreatieondernemers om te experimenteren met verdienmodellen voor investeringen in de natuur. Het doel van de reis: inspiratie opdoen om met recreatie en natuur meer groene groei te realiseren.

Tijdens de tweedaagse inspiratiereis waren veel afgevaardigden van provincies aanwezig. Veelal om ideeën op te doen om zelf aan de slag te gaan met recreatie- en natuurontwikkeling, wellicht via een Green Deal. Andrea Lion van provincie Utrecht: “Eerder ging een Green Deal met onze provincie niet door. Ik wil hier ideeën opdoen om hobbels te overwinnen.” Met de reis langs vijf icoonprojecten wil STIRR de deelnemers inspireren en kennisuitwisseling en netwerken faciliteren, zegt Hans Hillebrand. “Green Deals verbinden ondernemers en overheden met elkaar. Tijdens de reis laten we zien hoe dat uitpakt in de praktijk.” Meer informatie over de Green Deals Natuur en Recreatie vindt u hier.

Natuur en wellness

Alle icoonprojecten hebben eigen Green Deals gesloten om groene groei in hun omgeving te bevorderen. Startpunt is wellnessresort de Veluwse Bron. Met de koepelorganisatie International Wellness Resorts wil eigenaar Gert van der Steen wellness in Nederland verder ontwikkelen. Hij sloot Green Deals om nieuwe wellnesslandgoederen in Noord- en Zuid-Holland te ontwikkelen met natuurontwikkeling als speerpunt. “Wellness en natuur gaan hand in hand. Een mooi gebied trekt meer gasten en ik vind dat je iets moet terugdoen voor de omgeving waarvan je gebruik maakt.”

Succesvolle doorstart

Ook Landgoed Schöndeln in Limburg is onderdeel van een Green Deal. Een jaar geleden stond het project nog op losse schroeven door het terugtrekken van een partij, inmiddels is een complete doorstart gerealiseerd. “De Green Deal forceert samenwerking – op een positieve manier”, zegt gebiedsmakelaar Marc Niessen. De deal was zo ruim omschreven dat de alternatieve aanpak daarin paste, aldus Hillebrand. “Het doel was een gebied met groene groei ontwikkelen, en dat doen we nog steeds. Het gaat niet om het papier, maar om het resultaat.”

Belemmerende regelgeving

De andere icoonprojecten met Green Deals hebben groene groei tot doel in de uiterwaarden, op de Veluwe en bij Camping Zeeburg in Amsterdam. De Green Deals moeten helpen om belemmeringen door beleidsregels op te lossen. Louis van Vliet van het ministerie van EZ: “Een Green Deal is bedoeld om ondernemers meer ruimte te geven en regelgeving te versimpelen. In principe met gesloten beurs. Het is een manier van samenwerken die kan helpen bij vastlopende processen. Ik hoop dat deze Green Deals een olievlekwerking in Nederland in gang zetten.”

Opbrengsten van de reis

De deelnemers wilden vooral inspiratie opdoen tijdens de reis en horen hoe zo’n Green Deal nu eigenlijk werkt. Zij vonden het boeiend om direct van de initiatiefnemers te horen hoe zij het werken met een Green Deal-aanpak ervaren, zo bleek tijdens de reflectiesessie. Er kwam, zo stelde men, een aantal bezielde ondernemers aan het woord met oog voor kansen en hun omgeving. Als eye-opener bij de deelnemers werd dan ook het omgevingsbewustzijn van ondernemers genoemd. Het persoonlijke contact met de omgeving, de dialoog en samenwerking die zij daarmee aangaan. Een andere eye-opener was écht ondernemerschap en het besef dat overheden doelen niet zonder ondernemers kunnen bereiken. “Overheden en ondernemers moeten vooral samen oplossingen bedenken. Om dat te kunnen doen is het nodig je in elkaar te verdiepen en elkaar ook schouderklopjes te geven voor successen die je boekt op weg naar het doel,” zo vatte Hans Hillebrand een deel van de discussie samen. Ervaring leert dat een intentieovereenkomst zoals een Green Deal zorgt voor commitment bij ondertekenaars om de beschreven doelen te bereiken. Ook leerden de deelnemers dat een Green Deal geen doel op zich is, maar een middel om die stip op de horizon te bereiken. En dat kan via meerdere wegen. Het is dan ook belangrijk om flexibel en soms ook brutaal te zijn en in te spelen op kansen die zich voordoen. Want, zo was de stelling, waar een wil is, is een omweg!

Het complete verslag van de reis vindt u hier.

De ervaringen met de Green Deals Natuur & Recreatie laten zien dat toeristisch ondernemen en natuurversterking hand in hand kunnen gaan. En dat is in het belang van beide sectoren. In het voorjaar van 2013 ontstond daarom in dialoog tussen InnovatieNetwerk, STIRR en het ministerie van EZ het plan om een Actieagenda Natuur en Gastvrijheid te maken. In die agenda staan concrete acties om de synergie tussen beide sectoren verder te versterken. Een rapport met een eerste aanzet voor zo’n Actieagenda is recent verschenen. Dit rapport kunt u hier bekijken.

Dat rapport eindigt met een long list van acties – rijp en groen. Die longlist zal de komende maanden door STIRR, samen met onder andere de betrokkenen bij de uitwerking van de gastvrijheidsvisie Vinden, Verrassen en Verbinden, omgewerkt worden tot een gedragen document voor verdere actie.

InnovatieNetwerk zal zich (blijven) concentreren op de grensverleggende acties die nodig zijn. Een nieuwe activiteit die in dat verband wordt opgepakt, is Krugerpark.nl. Daarin wordt gekeken of er in Nederland een wildpark ontwikkeld kan worden dat grotendeels gefinancierd wordt uit de opbrengsten van verblijfsrecreatie, zoals dat ook in Afrika gebeurt. Voor vier plekken van substantiële omvang en met een duidelijke herkenbaarheid worden inhoudelijke en financiële ontwerpen gemaakt. Deze ontwerpen dienen de geesten te prikkelen en discussie te stimuleren, maar ook om tot concrete realisatie te komen.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Hillebrand of bellen naar 06 31 93 28 84.

Op 21 maart 2014 deed de academische werkplaats het Rivierengebied aan. De bijeenkomst werd druk bezocht door stakeholders uit het gebied en deelnemers van buiten. De vraag die op deze 10e werkplaatsbijeenkomst centraal stond was: “Wat is het gebiedsverhaal van het Rivierengebied en wat en wie heb je nodig om het te realiseren?”

Het Rivierengebied heeft bezoekers veel te bieden, zo was de conclusie, maar het toeristisch aanbod kan nog beter ontsloten en verbonden worden. Een gebiedsverhaal waarin het DNA en de uniciteit van de regio naar voren komen kan hierbij helpen.

Na verschillende korte pitches over thema’s die karakteristiek zijn voor het gebied zoals water en fruit, gingen de deelnemers uiteen om met de centrale vraag aan de slag te gaan. De geomorfologie van het gebied is bepalend voor het gebruik van het landschap. De rivieren en hun relatie met de Limes nemen hier een centrale plaats in. Het is dan ook logisch dat deze een plek moeten krijgen in het verhaal. Daarnaast is het een land van contrasten: de nostalgische fruitteelt van vroeger versus de high-tech industrie van nu. De strijd met en tegen water en culturele contrasten van Noord en Zuid die bij elkaar komen. De regio heeft goud in handen en zoekt nu een strategie om dit te “verzilveren”. Een probleem is dat er onvoldoende sterke economische dragers zijn in het gebied. Samenwerking tussen ondernemers kan ook beter. De belangrijkste conclusie is dat er regie nodig is om verhalen en verhalenvertellers te verbinden. Die regie zou in handen moeten zijn van ondernemers, overheden en onderwijsinstellingen (de 3 O’s). Ondernemers staan dan voor de taak om de verhalen te vertalen in bezoekersactiviteiten, namen, gerechten etc. De beleving van de toerist moet voorop staan bij die vertaling om zo te komen tot nieuwe verdienmodellen.

Het complete verslag kunt u hier downloaden.

De volgende academische werkplaats gaat over het Groene Hart en vindt plaats op 20 juni 2014. Aanmelden kan door een mail te sturen naar Marianne Nieuwenhuijsen.

De Waterdriehoek verbindt de historische stad Dordrecht, het Werelderfgoed Kinderdijk en het Nationaal Park de Biesbosch. Een gebied met veel kwaliteiten, maar die kwaliteiten worden nog niet ten volle benut. De belangrijkste opgaven zijn: het gebied aantrekkelijker, bekender en toegankelijker maken (vooral via het water).

De eerste plannen voor een kwaliteitsimpuls voor de Waterdriehoek dateren van zo’n vijf jaar geleden. Een twaalftal recreatieondernemers werkten toen, samen met anderen, aan het regionaal beeldverhaal ‘Dijk van een Delta’. Hun vergezicht: de gehele Nederlandse Delta toeristisch tot bloei brengen, door ondernemerschap te koppelen aan gebiedsontwikkeling. Vanwege de enorme omvang van het gebied, zijn voor deelgebieden afzonderlijke beeldverhalen gemaakt. Een ervan was het gebied dat nu bekend staat als de Waterdriehoek. Voor de Waterdriehoek hebben negen uitvoeringspartners, zowel publieke als private partijen, in 2013 de handen ineengeslagen om de mooie vergezichten uit het beeldverhaal om te zetten in een investeringsprogramma. Daarna zijn ze aan de slag gegaan met concrete projecten. En dit verloopt voorspoedig.

Centraal onderdeel in de plannen is de uitbreiding van het openbaar vervoer netwerk over water. Een mijlpaal hierbij is de nieuwe Waterbushalte ‘Ark van Noach’, die eind maart 2014 in gebruik is genomen. De bereikbaarheid van de Dordtse Stadswerven, en daarmee van de driehonderd meter lange Ark van Noach, de gerenoveerde Biesboschhal en de toekomstige bioscoop, krijgt hierdoor een flinke impuls.

In februari en maart van dit jaar vond onder leiding van IVN de cursus Ambassadeurs van het Landschap plaats. Bijna dertig ondernemers uit de Waterdriehoek namen hier aan deel. De cursus ondersteunt het ondernemerschap in de regio. Ondernemers versterken hun netwerk en vergroten hun kennis van de natuurgebieden, cultuurhistorie, het landschap en natuurrecreatie. Daarmee maken de ondernemers de Waterdriehoek nog aantrekkelijker voor de recreant.

Duizenden hectaren grond in Nederland liggen te wachten op de eindbestemming. Het gaat vooral om gebieden waar ooit woningen of bedrijven moeten komen, maar bijvoorbeeld ook om gebieden die gereserveerd zijn voor wateropvang. In opdracht van InnovatieNetwerk is onderzocht of deze terreinen interessant zijn voor gastvrijheidsondernemers én of het voor grondeigenaren (zoals gemeenten of projectontwikkelaars) interessant is om met deze ondernemers in zee te gaan.

Er zijn in ons land enkele tientallen voorbeelden van tijdelijke benutting van terreinen door gastvrijheidsondernemers. Naar verwachting zal tijdelijkheid altijd een nichemarkt blijven, maar een groei lijkt zeker mogelijk. Het heeft namelijk zowel voor ondernemers, terreineigenaren, maar ook voor overheden interessante kanten. Om de kansen te benutten is het vooral nodig om de betrokkenen beter te informeren over de mogelijkheden. Verder moeten partijen concreet aan de slag gaan door nieuwe gastvrijheidsondernemingen te realiseren op tijdelijk beschikbare locaties. Problemen die zich daarbij voordoen, bijvoorbeeld rond wet- en regelgeving die sommige tijdelijke ontwikkelingen bemoeilijkt, kunnen al werkende aangepakt worden.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nico Beun, InnovatieNetwerk of bellen naar 070-3785929.

Het rapport ‘De gastvrijheidssector en tijdelijkheid’ kan via de website van het InnovatieNetwerk worden gedownload.

Medio april 2014 verscheen de nieuwe Natuurvisie van het Rijk. Centraal element in deze visie is de energieke samenleving. Waar de afgelopen decennia de regie over het beschermen van natuur steeds meer in handen van de rijksoverheid is gekomen, wil het Rijk nu veel sterker inzetten op het faciliteren van initiatieven van burgers en bedrijven om de natuur te behouden of te laten groeien.

Wij attenderen u ook graag nog eens op de wikipedia die naar aanleiding van de academische werkplaatsen Natuur & Gastvrijheidseconomie is opgezet. Hier vindt u verschillende kennisthema’s die leven rondom gebiedsontwikkeling en de rol van de gastvrijheidseconomie hierin. Ook hier is ons doel bredere kennisdeling tot stand brengen.
De wiki bevat verwijzingen naar informatiebronnen m.b.t. de kennisthema’s: fasering, organisatiemodellen, nieuwe verdienmodellen, kwaliteit van de ontmoeting, marketing en dynamische monitoring. U vindt de wiki hier.

Deze nieuwsbrief informeert u over de activiteiten van STIRR. We maken onze kennis en ervaring niet alleen toegankelijk voor derden via deze nieuwsbrief, maar ook via onze website www.stirr.nl, boekjes en bijeenkomsten.

STIRR is een initiatief van ondernemers en wordt via projecten mede gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken. STIRR is partner van InnovatieNetwerk.

Meer informatie vindt u op onze website.

De nieuwsbrief van Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STIRR) komt vijf à zes keer per jaar uit.